เหรียญกษาปณ์ที่ระลึกทองคำและเงินตรามหามงกุฎ-กรุงสยาม เหรียญกษาปณ์ที่ระลึกเหรียญแรกของไทย จัดทำขึ้นในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงเจริญพระชนมพรรษา 60 พรรษา

          ประวัติเหรียญแต้เม้งทงป้อ สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2407 ซึ่งถือว่าเป็นเหรียญที่สร้างขึ้นเป็นเหรียญที่ระลึกรุ่นแรก ของประเทศไทยซึ่งสร้างขึ้นในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าเกล้าเจ้าอยู่หัวหรือรัชกาลที่ 4 ทรงเจริญพระชนมายุครบ 60 พรรษา โปรดเกล้าฯให้ผลิตเหรียญเฉลิมพระชันษา แบ่งได้ 2 ชนิดคือ เหรียญทองคำและเหรียญเงิน มีน้ำหนัก 4 บาทหรือ 60 กรัมเท่ากับพระชนมายุของพระองค์เพื่อพระราชทานเป็นที่ระลึกและโปรดเกล้าฯให้ประดับเป็นเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เนื่องจากเหรียญนี้มีอักษรจีนอยู่ด้านหลังอ่านออกเสียงภาษาจีนแต้จิ๋วว่า แต้เม้งทงป้อ ซึ่งแปลว่าเงินตราแต้เม้งซึ่งเป็นพระนามภาษาจีนของรัชกาลที่ 4 ทำให้เหรียญนี้นิยมเรียกว่าเหรียญ แต้เม้ง

          ซึ่งเหรียญนี้ยังเป็นเหรียญกษาปณ์คือมีราคาหน้าเหรียญ ชำระหนี้ได้ตามกฎหมาย และยังถือว่าเป็นเหรียญที่ระลึกเหรียญแรกของไทย อนึ่งพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษาเพิ่งเริ่มเป็นครั้งแรกในรัชกาลที่ 4 เนื่องจากคนสมัยก่อนเชื่อว่าผู้ใดรู้ วัน เดือน ปี เกิด ของตนเองอาจนำไปทำไสยศาสตร์ได้ดังนั้นพระมหากษัตริย์ในยุคก่อนจึงไม่ได้มีการเฉลิมฉลองพระชนมพรรษาแต่อย่างใด

          จากประวัติศาสตร์ รัชกาลที่ 4 ทรงทราบว่า พระเจ้าหมินหมางกษัตริย์ประเทศเวียดนามในสมัยนั้นมีการ ผลิตเหรียญเงินที่มีอักษรจีน 4 ทิศเหมือนกัน อ่านว่า “เม่ง เหม็ง ทง ป้อ” จึงเป็นที่มาของการทำเหรียญ “แต้ เมง ทง ป้อ” ในเวลาต่อมา

ที่มา : เพจนิทรรศการพลังแผ่นดิน อัศจรรย์งานศิลป์แผ่นดินสยาม