เรื่องของโกศพระอัฐิ(โกศใส่กระดูก)นั้น ตามธรรมเนียมแล้วหากงานพระบรมศพหรืองานพระศพเจ้านายพระองค์ใดเป็นงานหลวงพระเจ้าอยู่หัวจะพระราชทานพระโกศทองคำสำหรับบรรจุพระอัฐิของเจ้านายพระองค์นั้น แต่ในกรณีงานพระศพของเจ้านายองค์อื่นที่”ไม่ได้”โปรดเกล้าจัดงานเป็นงานหลวง ทางทายาทในราชสกุลจะต้องจัดหาจัดสร้างพระอัฐิขึ้นเอง 

 

 

ส่วนมากจะเป็นพระองค์เจ้าชายที่ยังไม่ได้ออกวังยังไม่มีทายาท หรือ พระองค์เจ้าหญิงที่ประทับในวังหลวงเป็นพระราชธิดาในพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลก่อนที่อยู่ตามลำพังไม่มีเจ้าพี่เจ้าน้องเจ้าจอมมารดาสิ้นไปก่อน ดังนั้นก็ขึ้นอยู่กับว่าเมื่อเจ้านายพระองค์นั้นสิ้นพระชนม์ลงได้ทิ้งพระราชทรัพย์ไว้มากน้อยพอที่จะให้ข้าหลวงนำไปสร้างโกศบรรจุพระอัฐิหรือไม่ หากมีพระราชทรัพย์เหลือไว้มากก็ดีไป

 

กรณีที่ไม่มีราชทรัพย์นั้น ซึ่งสมัยก่อนเจ้านายที่ตกยากก็มีมาก เมื่อสิ้นพระชนม์ลงพระราชทานเพลิงพระศพเสร็จแล้วทายาทหรือข้าหลวงไม่มีกำลังในการสร้างพระโกศพระอัฐิถวาย เจ้าพนักงานภูษามาลาก็ไม่รู้จะทำอย่างไรดีจึงจำเป็นต้องนำพระอัฐิใส่ในผ้าขาวแล้วเชิญไปประดิษฐานใน”หอพระนาก”ในหอพระนากนี้มีพระอัฐิที่ไม่มีโกศห่อด้วยผ้าขาววางรวมกันอยู่ตามพื้นเป็นจำนวนมากซึ่งเป็นภาพที่ไม่น่ามอง

 

เมื่อถึงคราวใกล้ถึงวันฉลองกรุงฯครบรอบ100ปี พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่5ทรงโปรดเกล้าให้สร้างตู้กระจกไม้สลักลาย ลงรักปิดทองแบ่งเป็นชั้นๆสำหรับเป็นที่ประดิษฐานพระอัฐิที่ไม่มีโกศ และสร้างพระโกศทองคำบรรจุพระอัฐิให้แก่เจ้านายชั้นสูงบางพระองค์ที่ยังไม่มีโกศ จนถึงรัชกาลที่7จำนวนของพระอัฐิที่ไม่มีพระโกศก็เพิ่มมากขึ้นจึงทรงพระกรุณาให้สร้างพระโกศถวายแก่เจ้านายเหล่านั้นทั้งเจ้าวังหลวงและเจ้าวังหน้าแต่ทว่าการจัดสร้างพระโกศต้องสิ้นเปลืองงบประมาณและทองคำมากเพราะในขณะนั้นมีพระอัฐิที่ไม่มีพระโกศอยู่ร่วมกว่า100องค์ จึงเปลี่ยนจากการใช้ทองคำมาเป็นดีบุกปิดทองแทน หลังจากนั้นเป็นต้นมาพระอัฐิที่ยังไม่มีพระโกศก็ได้มีพระโกศใส่พระอัฐิครบทุกองค์ไป

 

ต่อไปเรามาดูประวัติความเป็นมาของ”หอพระนาก”สถานที่รวบรวมพระบรมอัฐิ พระอัฐิของเจ้านายชั้นสูงรวมไปถึงพระอัฐิต่างๆที่ได้กล่าวมาแต่ต้นกันนะคะ

 

ตำนาน“หอพระนาก” สถานที่เก็บพระอัฐินับร้อยองค์